मलखाद

मलखाद प्रयोगको मात्रा माटोको उर्बरा शक्ति, माटोको किसिम, स्याउको वोटको उमेर, लगाईने गरेको अन्तरवाली र हावापानीमा भर पर्दछ  ।  मलखादको प्रयोग गर्नु अगाडि माटोको परिक्षण गराएर प्रयोग गर्न सकेमा खाद्यतत्वको समुचित सदुपयोग हुन्छ । साधारणतया तालिका नं ४ मा उल्लेखित मलखादको मात्रा स्याउ खेतीमा प्रयोग  गर्दा लाभदायक हुन्छ ।

तालिका नं. ४: स्याउको वोटको उमेरको अधारमा  प्रयोग गरिने मलखाद 

क्र.सं.	वोटको उमेर (बर्ष)	गोबर वा कम्पोष्ट मल के.जी/वोट	युरिया ग्राम/वोट	डि.ए.पि. ग्राम/वोट	म्युरेट अफ पोटास ग्राम/वोट
१	१	१०	१२३	७६	११७
२	२	२०	२४६	१५२	२३४
३	३	३०	३६९	२२८	३५१
४	४	४०	४९२	३०४	४६८
५	५	५०	५०५	३८०	५८४
६	६	६०	६२८	४५७	७०२
७	७	७०	८६१	५३३	८१९
८	८	८०	१८४	६०९	९३६
९	९	९०	११०७	६८५	१०५३
१०	१० र सोभन्दा माथि	१००	१२३०	७६१	११७०

गोबर वा कम्पोष्ट मल, डि.ए.पी र पोटास माथी उल्लेखित वोटको उमेर अनुसार मंसिर/पौष महिनामा समथर जमिनमा वोटको हांगा फैलिएको भागको मुनीतिर चारै तर्फ बराबर पुग्ने गरेर  छर्नु पर्दछ (चित्र ११)  र खनेर माटो संग मिसाउनुपर्दछ यदि मलखाद प्रयोग गर्ने स्थान भिरालो छ भने वोटको वरीपरी औठी अकारमा कुलेसो बनाई सबै मल मिसाएर चारै तर्फ बराबर हुने गरी मल दिने (चित्र १२) गर्दा राम्रो हुन्छ । 

 

चित्र ११: स्याउमा मल प्रयोग गर्ने क्षेत्र    

चित्र १२: रासायनिक तथा प्रांगारिक मल प्रयोग गरीएको बिरुवा

सिंचित ठाउंहरुमा नाईट्रोजन मललाई दुई भागमा बांडेर एक भाग पालुवा फुटन लागेको समय र अर्को भाग पूmल फुलेको एक महिना पछि दिन राम्रो हुन्छ । 
 खाद्य तत्वको कमीका लक्षणहरु 
स्याउको वोटमा विभिन्न तत्वको कमी भएमा निम्न लक्षणहरु देखा पर्दछ ः
१. नाईट्रोजन – वोटको बृद्घि रोकिने, हांगाहरु छोटो,पातहरु रातो वा पहेलिने (चित्र १३)  र फल सानो हुने हुन्छ ।
२. फस्फोरस – हांगाहरु छोटो, पात सानो, फुस्रो रातो (चित्र १४)   र समय भन्दा अगाडी झर्ने  हुन्छ ।
३. पोटास – पातको नसाहरु पहेलिने र धेरै कमी भएमा बढ्न नसक्ने र पातहरु सानो हुने  हुन्छ (चित्र १५)   ।
४. क्याल्सीयम – पातहरु कप जसरी माथी तिर फर्किन्छ ,हांगाको टुप्पा सुक्दै जान्छ  (चित्र १६)  ।
५.म्याग्नेसियम – वोटको माथिल्लो भागको हांगाका पातहरु समय भन्दा अगावै झर्दछन (चित्र १७) ।
६. जस्ता – मुनावाट हांगाहर बृद्घि नहुने र पातहरु छोटो र सानो ९ीष्ततभि भिबा० हुने (चित्र १८) ।
७. बोरन – फलहरुको बृद्घि रोकिने र फलकोे बाक्लो बोक्रा हुने (चित्र १९) ।
८. फलाम – नयां पातहरुको नशाहरु पहेलिने र कहिले काही पुरै पहेलिने र पछि हरियो हुने (चित्र २०) । 
९. तामा – पातहरु कप जस्तो भई माथीवाट झर्दै जाने गर्दछ ।

चित्र १३ः नाईट्रोजनको कमी  

 चित्र १४ः फस्फोरसको कमी  

 चित्र १५ः पोटासको कमी    

चित्र १६ः क्याल्सियमको कमी 

 

चित्र १७ः म्याग्नेसियमको कमी

चित्र १७ः जस्ताको कमी 

   

चित्र १८ः बोरोनको कमी    

चित्र १९ः फलामको कमी