जमिनको तयारी

सबै प्रकारको माटोमा गहुँ खेति गर्न सकिने भएपनि मलिलो दोमट र पानी नजम्ने माटोमा गहुँ खेति गर्नु राम्रो हुन्छ । गहुँ खेती गर्न कम खनजोत वा सतहि छराई गर्ने तरीकाबाट गर्न सकिन्छ । रोटोभेटर वा पावर ट्रेक्टरबाट जोताई गरी सोझै गहुँ छर्न सकिन्छ । जमिनमा प्रयाप्त मात्रामा चिस्यान संरक्षण गर्ने गरी जमिनको तयारी गर्नुपर्छ ।

परम्परागत तरिकाबाट खेति गर्दा

माटोको अवस्था हेरेर २ देखि ३ पटक राम्ररी जोती सकेपछि डल्ला फोरी माटो बुरबुराउदो र समथर बनाउनुपर्छ । सम्भव भएसम्म लाईन लाईन मिलाई बीउ छर्नु पर्छ ।

वैज्ञानिक तरिकाबाट खेति गर्दा

(उत्पादन लागत घटने तथा उत्पादन बढने भएकोले यी प्रविधिहरु लोकप्रिय हुँदै गएका छन) ।

• फर्टि कम सिड ड्रिल मेशिनको सहायताले

यो मेशिनको सहायताले खेति गर्दा जमिनको तयारी परम्परागत शैलीमा नै गरिन्छ तर बीउ र मल भने ट्रयाक्टरको सहायताले मेशिनबाट छरिन्छ । यो प्रविधि अपनाएर गहुँ खेति गर्दा कम बीउ लाग्ने तथा दुरी र गहिराई मिल्ने हुँदा उत्पादन बढि हुन्छ ।

• जिरो टिलेज मेशिनको सहायताले

यो मेशिनको सहायताले खेति गर्दा जमिनको तयारी गर्नु पर्दैन । यो प्रविधि अपनाएर गहुँ खेति गर्दा खनजोत गर्नु नपर्ने हुनाले लेबर खर्च बच्नुको साथै जमिनको संरचना पनि बिग्रदैन । यो प्रविधि अपनाएर गहुँ खेति गर्दा कम बीउ लाग्ने तथा दुरी र गहिराई मिल्ने हुँदा उत्पादन बढि हुन्छ ।

बाढीको प्रकोप बढि हुने क्षेत्रमा माटोलाई धेरै चलाउदा (खनजोत धेरै गरेर) माथिको मलिलो माटो बगेर जाने समस्या हुने हुँदा माटोलाई सकभर कम चलाउने अथवा जिरो टिलेज प्रविधि अपनाएर गहुँ छर्नु उपयुक्त हुन्छ ।