हावापानी

नेपालको तराईका सम्पूर्ण जिल्लाहरु र मध्य पहाडी जिल्लाका बेशीहरुमा धान खेती गरिन्छ ।  धान खेतीका लागि ओसिलो र गर्मी हावापानी उपयुक्त हुन्छ । यसको खेती प्रशस्त सिँचाइ सुबिधा भएको, बढि ओसिलो हावापानी, लामो समयसम्म घाम लाग्ने ठाउँमा समुन्द्र सतहबाट ३०० मिटर सम्मको उचाइमा गर्न सकिन्छ । धान बालीको उत्पादन अबधिभरी ४१–४२ डि. सेन्टिग्रेड तापक्रम हुनु पर्दछ । धानको रोपाइँ गर्नको लागि प्रशस्त पानी चाहिने हुनाले नेपालमा धानको खेती मनसुनी बर्षा शुरु भएपछि गरिन्छ । यदि मनसुनी बर्षा ढिलो भएमा, धानको रोपाइँ ढिलो हुने हुनाले धानको उत्पादनमा ह्रास आउँदछ । अझै उन्न्त जातको धान रोपाइँ गर्दा यदि नर्सरीको बेर्ना २५ दिन भित्रमा रोपाइँ नगरेमा बाला नलाग्ने र उत्पादन नै लिन नसक्नेसम्म हुन्छ ।

चैते धानको माघ/फाल्गुन महिना रोपिन्छ र जेष्ठ/आषाढ महिनामा बाली काट्ने र थन्क्याउने गरिन्छ । त्यसै गरि बर्षे धानको खेती जेष्ठ/आषाढ महिनामा रोपिन्छ र कार्तिक/मंसीर महिनामा बाली काट्ने र थन्क्याउने गरिन्छ । जलवायु परिवर्तनका कारण हाल नेपालमा समयमा मनसुन नपर्ने र बाली काट्ने र थन्क्याउने समयमा पनि असिना पानी पर्ने गरेको पाइन्छ, तसर्थ धानबालीलाई जोगाउन यसतर्फ सचेत हुनु पर्दछ ।

छरुवा धान खेती सिंचित र असिंचित दुवै ठाउँमा गर्न सकिन्छ । धानको लागि बढी तापक्रम र आद्रता भएको अर्थात् उष्ण र उपोष्ण जलवायु उपयुक्त हन्छ। नेपालमा समुद्री सतहबाट ३००० मि उचाइसम्म धान खेति गर्न सकिन्छ |