मलखाद व्यवस्थापन

मलखादको दर माटोको उर्वराशक्ति, लगाउने जात, लगाउने विधि, सिंचाई सुविधा, माटोको बनोट आदिमा भर पर्छ ।

नाईट्रोजन बाहेकका अन्य सबै खाद्यतत्व धान रोप्ने बेलामा हाल्नु पर्दछ ।नाईट्रोजन र फोस्फोरस तत्व पाईने अर्थात मिश्रित मल जस्तै डि.ए.पी. धान रोप्दा बीउसँगै छर्नु पर्दछ । यदि रोप्ने बेलामा माटोमा जिङ्क मलको प्रयोग गरिएको छैन भने रोपेको ३० दिन भित्रमा ०.५% को जिङ्क सल्फेटर १% यूरिया (अर्थात १० ग्राम जिङ्क सल्फेट र २० ग्राम यूरिया २०लिटर पानीमा) मिसाएको घोल धान बारीमा छर्नु पर्दछ । छरुवा धान रोप्दा प्रयोग गरिएको मिश्रित मलबाट बाँकी रहेको नाईट्रोजन ३-४ चरणमा समान्यतया रोपेको २-३ हप्ताबाट शुरु गरी बाला निस्कने बेलासम्म हाली सक्नु पर्दछ ।

हल्का माटो (बलौटे दुमट वा दुमट) मा लगाइएको छरुवा धान अक्सर फलामको कमीबाट ग्रसित हुन्छ र अझै कम वर्षा भएको अवस्थामा फलामको कमी हदैसम्म पनि हुन्छ । छरुवा धानमा फलाम तत्वको कमीको लक्षण सामान्यतया कलिलो उमेरमा पात पहेंलो, कक्रक्क परेको बोट र बेर्ना मर्ने हुन्छ । लक्षण देखा पर्ने बित्तिकै बालीमा १% फेरस सल्फेट को घोल छर्नु पर्दछ र यदिलक्षण देखा परि रहेमा उक्त घोल एक हप्तापछि पुन छर्नु पर्दछ ।