फल तरकारी वाली
परिचय
यस तरकारी वाली अन्तर्गत नेपालमा खेती हुने तरकारीमा गोलभेडा, भन्टा, खुर्सानी र रामतोरिया पर्दछन् । यस प्रकारका तरकारी वालीले गर्मी मन पराउँदछन् । यस प्रकारका तरकारीहरुको प्राय खेती बर्षा याममा गरिने हुनाले खेती गरिएका संरचनामा पानी जम्न नदिने तथा विरुवालाइ पानीवाट जोगाउन सकेमा लामो समयसम्म उत्पादन लिन सकिन्छ । यस समुहका भिण्डी वाहेक सबैको वेर्ना जमाएर विरुवा सारी खेती गरिन्छ । यस समूहका प्राय तरकारीहरुलाइ तालिम तथा काँटछाँटको आबश्यकता पर्दछ ।
केही प्रचलित फल तरकारी तथा खेती समय
वाली |
जात |
वीउ दर प्रति रोपनी ग्राम |
लगाउने समय |
दुरी (से.मी.) |
तयार हुने समय दिन |
जतिय गुण |
गोलभेडा |
सृजना, मनिसा, अबिनास, सुरक्षा, विनसारी, मनप्रेकस, लप्सीगेडे आदि |
५ -७ | पहाडमा चैत्र देखी असार तराइमा भाद्र | हाेचो बाेट हुने ४० से.मी. अग्लो बोट हुने जात ५० देखी ६० से.मी. | विरुवा रोपेको लगभग २ महिनावाट ,पानि तथा चिसोबाट जोगाएमा ६ महिनासम्म उत्पादन लिन सकिने | सृजनाको अग्लो वोट प्रति बोट ८ के.जि सम्म उत्पादन,अचारको लागि उपयुक्त । विनसारी तथा मनिसा सलादको लागि उपयुक्त । मनप्रेकस तथा लप्सीगेडे बर्षा समयमा कम पानी पर्ने ठाउँमा खुला खेती गर्न सकिने बोट मध्यम उचाइकाे तरकारी तथा अचारको लागि उपयुक्त |
खुर्सानी |
एनएस १७०१ |
५० |
चैत्र– आषाढ |
४५ *३० |
७५ देखी ८५ दिन |
हाइब्रिड जात, करिव १ मी सम्म अग्लो वोट। अत्याधिक फल लाग्ने |
कर्मा ७४७ |
५० |
चैत्र– आषाढ |
४५*३० |
७० दिन |
हाइब्रिड जात, करिव ८० से. मी सम्म अग्लो वोट |
|
ज्वाला |
५० |
चैत्र– आषाढ |
४५ *३० |
६०– ७०दिन |
लामो फल, हरियो फल पाके पछि रातो हुने। वोट ४० देखी ४५ से.मी अग्लो र झाँगिने। |
|
अकवरे खुर्सानी |
स्थानिय |
२५ग्राम |
चैत्र– आषाढ |
१००*५० |
१०० |
कम वियाँ भएको, बास्नादार र खाँदा पेट नपोल्ने केही डल्लो आकार, पहाडी भागमा लामो समय उत्पादन दिने |
भेडे खुर्सानी |
क्यालि फोर्निया वण्डर |
५० –७५ |
माघ– फाल्गुन |
६०* ४५ |
६०–९० |
गाढा हरियो फल, वोटको उचाइ ७० देखी ७५ सेमी, फलको तौल २०० ग्राम |
इन्द्रा | ५० ग्राम |
माघ– फाल्गुन |
६०* ४५ | ६०–९० | अग्लो बोट तथा राम्रो उत्पादन | |
भण्टा |
नुर्की |
२५–३०
|
माघ– फाल्गुन |
६०*४५ |
६०–६५ |
मध्यम वोट, डाँठ र पात गुलावी, १५ देखी २० से.मी लामो ४ देखी ५ फल प्रति झुप्पा |
अर्का केशव |
२५–३० |
माघ– फाल्गुन |
६०*४५ |
७०–७५ |
हाइब्रिड जात, वोटको उचाइ ५० देखी ६०से.मी |
|
पुषा पर्पल लंग |
२५–३० |
माघ– फाल्गुन |
६०* ४५ |
५०–६० |
वोटको उचाइ ५० देखी ६० से.मी र २५ देखी ३० सेमी लामो फल |
|
रामतोरिया |
अर्का अनमिका |
७५० |
चैत्र– साउन |
६०*३० |
६०–७० |
खुला सेचित जात |
पर्वती |
७५० |
चैत्र– आषाढ |
५०*२० |
५०–६० |
राम्रो उत्पादन दिने अगौटे जात। भाइरस सहन सक्ने |
|
जुली |
७५० |
चैत्र- आषाढ |
५०*२० |
५०–६० |
राम्रो उत्पादन दिने जात, भाइरस सहन सक्ने |
नोट : जात छनौट गर्दा स्थान अनुसार सिफारिस गरीएका हावापानी सुहाउँदो उपयुक्त जातहरुको छनौट गर्न जरुरी छ ।
माटो
यस बर्गका तरकारी खेतीको लागि पानी नजम्ने बलौटे तथा दोमट माटो उपयुक्त हुन्छ । माटोको पि.एच ६ देखी ७ सम्म भएको माटो खेतीका लागि उपयुक्त हुन्छ । यस बर्गका तरकारी वालीहरु लामो समय सम्म उत्पादन दिने वाली भएकाले समूचित मलखाद ब्यबस्थापनमा ध्यान दिन जरुरी छ । स्थानिय तरीकावाट तयार गरीएको झोलमल १० दिनको फरकमा प्रयोग गर्न सकेमा उत्पादन बृद्धि हुन्छ । यस बर्गका तरकारीहरुलाइ माटो विना खेती गर्न सकिन्छ ।
वाली ब्यवस्थापन
यस बर्गका तरकारीहरुलाइ तालिम काँटछाँट र टेकाको समेत ब्यबस्था गर्न जरुरी हुन्छ । यस बर्गका तरकारीहरुमा बिशेष गरी गोलभेडा, भेडे खुर्सानी, अकवरे खुर्सानी र भण्टाका अनाबश्यक मुला वेला वेलामा निरिक्षण गरी हटाउन तथा उत्पादन हुदै गएपछि थप मलखाद दिन जरुरी हुन्छ । यस बर्गका तरकारीहरुमा पानीको मात्रा वढी भएमा जरा कुहिने समस्या देखापर्ने हुँदा पानीको उचित ब्यबस्थापन तथा बर्षा याममा खेती गर्न प्लाष्टिकको छाना आबश्यक पर्दछ । यस बर्गका तरकारीहरुमा सुक्ष्म तत्वहरु बोरोन, क्याल्सियम लगायतको कमीका लक्षण देखापर्न सक्ने भएकोले आबश्यकता अनुसार सुक्ष्म तत्व समेत दिन जरुरी हुन्छ ।
संझनुपर्ने कुरा
टेका दिने कार्य,मुना हटाउने कार्य र लामो समय सम्म उत्पादन लिन बर्षायाममा पानीवाट जोगाउने कार्य यस बर्गका तरकारीका लागि महत्वपूर्ण कार्य हाे ।