सिट्रस ग्रीनिंग

यो रोग (Candidatus liberibacter var. asiaticus) नामक ब्याक्टेरियाबाट लाग्दछ । नेपालमा यो रोग पहिलो पटक वि.सं. २०२४ मा पोखरामा देखिएको थियो र हाल यो रोगले नेपालमा विकराल रुप लिई सकेको अवस्था छ । यो रोगको जीवाणु सिट्रस सिल्ला किराले एक रोगी बिरुवाबाट अर्को स्वस्थ बिरुवामा सार्दछ । साथै रोगबाट संक्रमित बोटको सायन प्रयोग गरेमा कलमी गरिएको बोटबाट एक
स्थानबाट अर्को स्थानमा सर्दछ ।
लक्षण

चैत्र /बैशाख

  • एक लिटर गाई÷बस्तुको पिसाबमा ६ भाग पानी मिसाएर १५ दिनको फरकमा छर्ने तथा महिनामा १ पटक फेदको वरिपरि हाल्ने
  • चुसाहा कीरा नियन्त्रण गर्ने
  • सुक्ष्म तत्व ( फुल फुलेपछि, फल केराउको दाना जत्रो भएपछि) स्प्रे गर्ने 
  • बोटको बरिपरि पानी जम्न नदिन निकासको ब्यबस्था मिलाउने

माघ १५ देखि फाल्गुन सम्म

  • एक लिटर गाई÷बस्तुको पिसाबमा ६ भाग पानी मिसाएर १५ दिनको फरकमा छर्ने तथा महिनामा १ पटक फेदको वरिपरि हाल्ने
  • सर्भो  १५ मिलिलिटर प्रति लिटर पानीको दरले बोटमा एकपटक छर्ने वा अन्य खनिज तेल छर्ने

पौष १५ देखि माघ १५ सम्म

  • बगैचा सफा गर्ने
  • सिकेचर तथा प्रुनिङ स को सहायताले बोटको काँटछाँट गर्ने
  • जुटको बोरा चुन पानीमा भिजाई बोटलाई सफा गर्ने ,बोटलाई गहुँत पानी (१ः३) ले भिजाउने
  • बोट तथा हाँगामा बोर्डो मिश्रण (१५) वा कपरअक्सिक्लोराईडयुक्त बिषादी २ ग्राम प्रति लिटर पानीमा मिसाएर छर्ने तथा काँटछाँट गरेको हाँगाको घा
  • बोर्डो पेष्ट ( १ लिटर पानीमा १०० ग्राम घरपोत्ने चुन र १०० ग्राम निलोतुथो) बनाई दल्ने
  • बोटको फैलाबटको मुनि चारैतिर तालिकामा बताएअनुसारको मलखाद १५–२० से.मी. चाक्लो तथा ३० से.मी.

कार्तिक/मङ्सिर र पौष १५ सम्म

  • बगैचाको सरसफाई गर्ने 
  • एक लिटर गाई/बस्तुको पिसाबमा ६ भाग पानी मिसाएर १५ दिनको फरकमा छर्ने तथा फेदको वरिपरि महिनामा १ पटक हाल्ने
  •  चुसाहा कीराको ब्यबस्थापन गर्ने
  • आबश्यकता अनुसार फल फलेको हाँगामा टेका दिने
  • फल ५० ५ भन्दा बढी पहेलो भएपछि भ–यङको प्रयोग गरी सिकेचर तथा कैचीको सहायताले फल टिपि चोटपटक नलाग्ने गरी झोलामा राख्ने र उचित ठाउँमा माटोमा नपर्ने गरी प्याकिङको लागि राख्ने 
  •  फल ग्रेडिङ गरी, राम्रोसं

साउन/भाद्र /असोज

  • एक लिटर गाई/बस्तुको पिसाबमा ६ भाग पानी मिसाएर १५ दिनको फरकमा छर्ने तथा महिनामा १ पटक फेदको वरिपरि हाल्ने र बोटमा झ्याउ देखा परेमा जुटको बोरा चुन पानीमा भिजाई बोटलाई सफा गर्ने
  • चोर हाँगा हटाउने, फल बाक्लो भएमा छाँट्ने तथा आबश्यकता अनुसार बोटमा टेका दिने
  • सर्भो  १५ मिलिलिटर प्रति लिटर पानीको दरले बोटमा एकपटक छर्ने वा अन्य खनिज तेल छर्ने   पतेरोको अबलोकन गरी कीरा ब्यबस्थापनमा  बताएअनुसार गर्ने
  •   फल कुहाउने औसा अबलोकन गरी ब्यबस्थापन गर्ने

जेठ / असार

  • बोटमा आएका चोर हाँगा हटाउने
  •   बोट तथा हाँगामा बोर्डो मिश्रण (१५) वा कपरअक्सिक्लोराईडयुक्त बिषादी २ ग्राम प्रति लिटर पानीमा मिसाएर छर्ने 
  •   एक लिटर गाई-वस्तुको पिसाबमा ६ भाग पानी मिसाएर १५ दिनको फरकमा छर्ने तथा महिनामा १ पटक फेदको वरिपरि हाल्ने
  •  बोटको बरिपरिको झार हटाउने 
  •  रोग/कीराको अबस्था अबलोकन गरी बिषादीको प्रयोग गर्ने

बिरुवाको सुलसुले

  • निम्फ र बयस्कले पात, हरियो बोक्रा र फलको रस चुस्दछन् । फलमा यसको आक्रमणको कारणबाट फलको बोक्रा खैरो भई फल झर्दछ तथा फल खिया लागे जस्तो देखिन्छ 

           नियन्त्रणको उपाए:

मिलिबग

  • यसको निम्फ र वयस्क पोथीले पातको तल्लो भाग र फलको भेट्नोबाट रस चुस्दछन् । यसको अत्याधिक प्रकोपले फल, पात र फुल झर्दछ । यसले गुलियो पर्दाथ निकाल्दछ जसमा ध्वाँसे रोगका जिबाणुको बृद्धि हुन्छ 

            नियन्त्रणको उपाए: