स्याउ खेती प्रबिधि

भदौ असोज तिर यसको माउ पुतलीले स्याउको मुख्य र सहायक हांगाकोे कापा वा चर्केका बोक्रा भित्र तिर फुल पार्दछ भने माघ महिना तिर तापक्रममा हल्का बृद्घि हुन साथ अण्डावाट लार्भा निस्कन्छ (चित्र ३३) । यस कीराले पलाउने मुनाको siver tip अवस्थाको मुना र बोक्रा भित्रको कलिलो भाग खाई दिने र पालुवा आउने मुना नै खाई दिने भएकोले धेरै किरा लागेमा वोटमा नयां पालुवा विहिन अवस्थामा स्याउको वोट पुग्दछ ।
नियन्त्रण
यसको रोकथामको लागि माघ महिना को मध्य तिर  क्लोरोपाईरिफस र साईपरमेथ्रिन युक्त बिषादी २ मि.लि. प्रति लिटर पानीमा मिसाएर छर्नु पर्दछ ।

स्याउको बगैंचामा साना ठूला हांगा र जराहरु दुवैमा प्वाल पारेर नोक्सान पु¥याउने खालको गबारोहरु देखा पर्दछन् । यस्ता गबारो कीराका लाभ्रेले हांगा वा जरामा प्वाल पार्दछन् र भित्र बसेर विरुवालाई नोक्सान पुर्याउछन् (चित्र ३१, ३२) । यसरी गबारो कीराले प्वाल पारेको ठाउ वरिपरि काठको धुलाहरु झरेको देखिन्छ ।
 

सामान्यतया यस कीराको प्रकोप जेठ महिनातिर शुरु हुन्छ । यसले विरुवाको हांगाहरुको पातको पछाडी भागमा बसेर पातको रस चुस्ने गर्दछ । यस कीराको प्रकोप बढेपछि पात र हांगाहरुको कापाहरुमा रातो सिंदुरको थुप्रो जस्तो देखिन्छ (चित्र २९, ३०) । अन्त्यमा पातहरु विस्तारै रातो भएर अन्त्यमा सुक्न थाल्छन् ।

रोकथाम/व्यवस्थापन:
१. दैहिक systemic विषादी १.५ मि.लि. प्रति लिटर पानीमा मिसाएर १५–१५ दिनको फरकमा छर्ने ।
२. बिरुवामा छर्ने खनिज तेल जस्तै सर्भो आयल १० देखी १५  मि.ली. प्रति लिटर पानीमा मिसाएर १५–१५ दिनको फरकमा ३–४ पटक छर्ने

झुसिलकीराहरुले वसन्त ऋतुमा आएका कलिला मुना एवं पातहरु खाएर बोट नै नाङ्गो बनाइ दिन्छन् । टेन्ट क्याटर पिलर जातको झुसिलकीराले साना हांगाको टुप्पा तिरको पातहरु सबैलाई मोडी माकुराको जस्तो जाल बनाएर शुरुमा ति साना झुसिलकीराहरुलाई सुुरक्षित हिसाबले बस्दछ र पात खाने गर्दछ (चित्र  २७, २८) ।

रोकथाम/व्यवस्थापन:
१. यसको नियन्त्रणका लागि बगैंचाको सरसफाई गर्ने, जालो भित्र बसेका लाभ्रेहरु जम्मा गरेर नष्ट गर्ने, टेन्ट लागेका हांगा काटेर जलाउने उपाय अपनाउन सकिन्छ ।
२. यस्ता कीरालाई  साइपरमेथ्रिन २ मि.लि प्रति लिटर पानीमा मिसाई  विषादीको झोल बनाई स्प्रे गर्नु राम्रो हुन्छ ।

 Quadrapidipxotus pernisiosus बैज्ञानिक नाम भएको कत्ले किरा स्याउको मुख्य हानिकारक कीराहरुमा पर्दछ । यो कीरा स्याउ खेति गरिने सबै क्षेत्रहरुमा पाइन्छ ।  यसको रंग हल्का पहेंलो , सानो चेप्टो र गोलाकारको हुन्छ (चित्र २५, २६) । यस कीराले हांगाविगा लगायत फल र फूल दुवैमा आक्रमण गर्छ र रस चुसेर नोक्सान पुर्याउछ । यस कीराको बढी संक्रमण भएका बोटहरुको हांगाहरुमा  खरानी दलेको जस्तो देखिन्छ भने कलिला हांगाहरु ओइलिंदै गएर मर्ने सम्भावना हुन्छ भने फलको बाहिरी सतहमा पनि हल्का रातो र∙का गहिरो दागहरु देखा पर्दछन् र उत्पादित फलको  गुणस्तरहीन हुन्छ ।
रोकथाम/व्यवस्थापन:

सेतो भुवादार लाही कीराको Erisoma lanigerum प्रजातिले सबै जातका स्याउमा नोक्सान गर्दछ । बैजनी र∙को यस कीराले सेतो भुवा निकाल्छ र त्यही सेतो पदार्थले शरीरलाई वरिपरिवाट ढाकेर सेतो कपासको गुच्छा जस्तो भएर बसेको देखिन्छ (चित्र २३, २४) । यसलाई हातले थिच्दा बैजनी र∙ निस्केको देख्न सकिन्छ । विरुवाको मूलबृत, हांगा, पात तथा जरामा बसेर विरुवाको कमलो भागवाट लगातार रस चुस्ने यस कीराले नर्सरी बगैंचाका बोटहरुमा नोक्सान पुर्याउछ । यस कीराले हिंउदमा पात झरेको बेला मूलकाण्ड र जमीन मुनीको भागलाई चुस्ने गर्दछ । यस्तो लाही कीराले बढी सताएको विरुवा भागहरुमा गिर्खाहरु निस्कने गर्दछन् भने बढी असर पारेका र

स्याउ फल पाक्न साथ टिप्नु पर्दछ । फललाई  टाढाको बजारमा लैजानु पर्ने भएमा वा भण्डारण गर्ने हो भने पाक्नु भन्दा केही दिन अगाडी नै टिप्नु पर्दछ । धेरै कांचो र धेरै पाकेको फल पनि टिप्नु  हुदैन । कांचो भएमा भण्डारणमा फल चाउरिन सक्दछ भने धेरै पाकेको छ भने चांडै विग्रन्छ । फल टिप्दा फल टिप्ने झोलाको प्रयोग गर्नु पर्दछ । भेटनो सहितको स्याउ फल टिप्दा फल हातको पञ्जा भित्र पारी समातेर फललाई माथी तिर धकेलेर छिटो घमाउनु पर्छ जस्ले गर्दा फलको भेटनो सहित आउछ । भेटनो नहुने गरेर फल टिप्नु हुदैन । तर भेटनोलाई भने कैचीको सहयोगले फलको सतह भन्दा होचो हुने गरी छांटनु पर्दछ । भेटनो नभएको फल भण्डारणमा चांडै कुहिन्

 स्याउको फल अन्य फलपूmलको तुलनामा धेरै नै लाग्दछ, उपयुक्त  आकारको फल उत्पादन गर्न बाक्लो फललाई पत्ल्याउन जरुरी हुन्छ । फल पत्ल्याउने काम हातले र रासायनिक विधीद्वार गर्न सकिन्छ । गुणस्तरिय फल उत्पादन गर्न एक वा दुई फल प्रति झुप्पा प्राविधिक हिसाबले राम्रो मानिन्छ । उच्च गणस्तरको फल उत्पादन गर्न साधारणतया २० देखि ४० पात प्रति फलको लागी सिफारिस गरिएको छ ।

उत्पादन दिई रहेको बगैचामा बानस्पातिक बृद्घि (vegetative growth) र फल उत्पादनलाई तुलनात्मक हिसाबले बराबर गर्न हरेक बर्ष कांटछांट गर्ने गरिन्छ । स्याउको वोटको बृद्घि भएको टुप्पाको हांगाको बृद्धि नियन्त्रण गर्न,  बाक्लो भएका हांगाहरुलाई पत्ल्याउन एक अर्कामा खप्टीएका, अल्झीएका, भांचिएका, रोग र किरा लागी सुकेका हांगाहरुलाई हटाउन बार्षिक रुपमा कांटछांट  गर्नु पर्दछ । कांटछांटले बगैचामा भएको स्याउको वोटलाई धेरै अग्लो हुनवाट बचाई नियन्त्रित अवस्थामा ल्याउन सहयोग गर्दछ । यसले स्याउको फलमा राम्रो र∙ आउने, रोग, किरा नियन्त्रण, बगैचा व्यवस्थापनमा कम खर्च भई अन्तमा उत्पादन बृद्घि  गर्नमा सहयोग गर्दछ ।

स्याउको वोटको अकार प्रकार मिलाउन र स्याउको वोटलाई व्यवस्थीत गर्न हरेक बर्ष  तालिम तथा कांटछांट गरिन्छ । त्यसैले स्याउको वोटको तालिम र कांटछांट स्याउ खेतिको लागी अति महत्वपुर्ण कार्य हो । तालिम र कांटछांट   राम्रोसंग  नगरेमा फल नफल्ने  वा कम फल्न पनि सक्दछ । स्याउको वोटलाई तालिम दिंदा निम्न फाईदाहरु हुन्छ ।