कौसी खेति प्रविधि

• परिवारको इच्छा अनुसारको स्वच्छ एवं ताजा तरकारी तथा फलफूल आपूर्ति हुने
• दैनिक तरकारी तथा फलफूल किन्नको लागि लाग्ने पैसा तथा समयको बचत हुने
• दैनिक भान्साबाट निस्कने कुहिने फोहरमैलाबाट मल निर्माण गरी बाताबरण प्रदुषण नियनत्रण तथा कौशी तरकारी खेतीबाट शहरी क्षेत्रमा हरियाली प्रर्बद्धन हुने
• फुर्सदको समयको सदुपयोग हुने
• शारिरिक तथा मानसिक तन्दुरुस्ती मिल्ने

कौसी खेतीको लागि स्थानको छनौट

कौसी खेतीको लागि प्रशस्त घाम लाग्ने तथा सजिलैसंग पानी दिन सकिने तथा गोडमेल गर्न सकिने, निकासको उचित प्रबन्ध भएका तल उल्लेखित ठाउँहरु उपयुक्त हुन्छन् :

घरको छत

घरले थाम्न सक्ने तौललाई ध्यानमा राखी खुल्ला छतमा माटो वा अन्य बिरुवा हुर्काउन सकिने पदार्थहरू (Medium) जस्तै कोकोपिट र माटो वा प्रांगारिक मलको मिश्रण राखी खेती गर्न सकिन्छ ।

घरको बरण्डा

पक्की घरमा घर अनुसार निकालिएका कौसीहरू (Balcony) मा उपयुक्त–आकारका भाँडा गमला, फ्रेम, बाकस तथा अन्य संरचना राखी तरकारी खेती गर्न सकिन्छ ।

घरको कौसी

कौसी वा बरण्डाको रेलिङ्ग
घर–कम्पाउण्डको पर्खाल

कौसी खेतीमा लगाउने बाली छनौट गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु :

• जरा सकभर कम फैलने खालको तथा जरा कम गहिराईमा सिमित रहने
• छिटो उत्पादन दिने
• लामो समयसम्म उत्पादन दिने
• बोट धेरै नझाङ्गिने

कौसी खेतिका लागि उपयुक्त केही फलफूल तथा तरकारीहरु
खेती गरिने स्थानको हाबापानी तथा उपलब्ध संरचनालाई बिचार गरी कौसीमा निम्न प्रकारका फलफूल तथा तरकारी बालीहरु खेती गर्न सकिन्छ:

तलिका : कौसीमा खेती गर्न सकिने केही फलफूलहरु

तालिका :  कौसीमा खेती गर्न सकिने केही तरकारीहरु 

यस बाहेक कौसीमा धनिया, ,लसुन, पालुंगो, जिरीको साग आदि जस्ता  तरकारी बाली समेत लगाउन सकिन्छ ।

यदि कौसी तरकारी खेती गर्ने हो भने लगाउने वाली अनुसार उपयुक्त माटोको छनौट गर्न आवश्यक छ,। माटो उपयुक्त छैन भने पनि वजारमा उपलब्ध मधुमास (coco peat) तथा प्र्रांगारिक मलको प्रयोग गरी माटो सुधार गर्न सकिनाका साथै प्रांगारिक पर्दाथको उपलब्धता बढाइ माटोमा जैविक कृयाकलाप बढाउन सकिन्छ । माटो विरुवा अडिने आधार मात्र हो तसर्थ त्यसमा विरुवालाइ आबश्यक खाद्यपर्दाथ दिन सकेमा मात्र राम्रो उत्पादन लिन सकिन्छ भन्ने कुरामा ध्यान दिन सबै कौसी खेती गर्ने ब्यक्तिले ध्यान दिन जरुरी छ । माटोमा बायुमण्डलीय नाइट्रोजनको मात्रा थप्न कोसेबालीको बाली चक्र अपनाएमा उत्पादकत्व बृद्धि गर्न सकिन्छ ।

कौसीमा तरकारी उत्पादनको लागि माटो ब्यबस्थापनमा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु

• स्वस्थ्य र सफा ठाउँको राम्रो मलिलो माटो ल्याई डल्ला फोरेर सफा गरी झ्यास, छेस्काछेस्की, ठुटा, गिर्खा केलाई चालेर सफा गर्नुपर्दछ ।
• त्यसपछि गेगर नमिसिएको राम्रो बालुवा र राम्रोसंग पाकेको कम्पोष्ट मल वा गोवर मल वा जंगलमा पतिङर कुहिएर बनेको मल धुलो पारेर केलाई चाल्नाले अथवा जालीले चाल्नुपर्दछ ।
• २ भाग माटोमा एक भाग कम्पोष्ट मिसाउने यदि बालुवा नभएको माटो छ भने एक भाग बालुवा पनि मिसाउने
• भांडो वा संरचनामा समिश्रण भर्नुभन्दा पहिलो साना साना इटका टुक्रा वा गेगरले भाडोका प्वालको सतहसम्म पुग्ने गरी भर्नु पर्दछ ।
• प्लाष्टिकको थैला वा भाडोमा समिश्रण भर्दा गमला वा काठको बाकसमा समिश्रण पुरा नभरेर केहि ठाउँ खाली राख्नु पर्दछ ।
• प्लाष्टिक थैलामा दुई तिहाई मात्र समिश्रण भरेर एक तिहाई भाग उल्टाउदै लगेर समाउन सजिलो पार्नु पर्दछ ।
• भरेको समिश्रणलाई एक पटक हजारीले राम्ररी भिज्ने गरी पानी दिई केही ओभाएपछि विरूवा सार्नु पर्दछ ।

कौसी खेतीका लागि माटो छनौट गर्दा निम्न कुरामा ध्यान दिन आबश्यक हुन्छ

• माटोको प्रकार तथा लगाउने बालीको आबश्यकता
• माटोमा रहेको प्रांगारिक पर्दाथको अबस्था (सामान्यतया माटोको रंगलाई बिचार गरेर)
• माटोको अम्लियपना वा क्षारियपनाको अबस्था
• माटोबाट सर्ने रोग तथा कीराको अबस्था (पहिला भएको बाली तथा तिनमा लागेको रोग कीराको अबस्था बिश्लेषण गरेर)

कौसी खेती कम माटोमा सघन रुपबाट तरकारी खेती गरिने प्रबिधि भएकोले समुचित रुपमा मलखादको ब्यबस्थापन गर्न अत्याबश्यक हुन्छ । मलखादको प्रयोग गर्दा लगाईएको तरकारी बालीको किसिम, आबश्यक मलखादको मात्रा आदि कुरालाई ध्यान दिन आबश्यक छ अन्यथा अपेक्षित रुपमा उत्पादन लिन सकिदैन । कौसी खेतीको लागि खेर गएका सड्ने बस्तु कुहाई घरमै मल बनाउनाको साथै बजारमा उपलब्ध बिभिन्न प्रकारका प्रांगारिक मल तथा आबश्यकता खाद्यतत्व आपूर्ति गर्न रासायनिक मलको समेत प्रयोग गर्न सकिन्छ । कौसी खेती गर्दा मलखाद ब्यबस्थापन गर्दा कोसेबालीको प्रयोग तथा बालीचक्र प्रणालीको अबलम्बनमा ध्यान दिन आबश्यक छ ।

कौसी बारीमा कुन तरकारी कति लगाउने भन्ने कुरा परिवारको आवश्यकता ,उपलब्ध स्थान तथा श्रोत साधनमा भर पर्दछ सामान्यतया ४ देखी ६ जना परिबारको लागि ताजा तरकारी आपूर्तिको लागि ४०–५० वटा गमला वा अन्य संरचनाहरु र २५–३० बर्ग मिटर क्षेत्रफल बराबरको छत अथवा काठको ट्रे को आवश्यक पर्दछ । कौसी खेती बिस्तार गर्न आफूले बनाएको घरको संरचना कति बलियो छ र त्यसले कति भार बहन गर्न सक्दछ भन्ने कुरामा समेत विचार पुर्याउन आबश्यक छ । यदि बरण्डा, पर्खाल लगायतका क्षेत्रहरु प्रशस्त छ भने सो क्षेत्रमा समेत तल्ले पद्धति(vertical system)मा खेती गर्न सकिन्छ ।

नोट : कोष्टभित्रको समयले उत्पादन दिन शुरुहुने समय जनाउँदछ ।

• गमला, प्लाष्टिक तथा संरचनामा सारेको बिरूवालाई बराबर हेरचाह र हल्का गोडाईको आवश्यकता पर्दछ ।
• बोटलाई साना साना करिब १ मिटर लामो बांसको कप्टेरा वा लठ्ठी गाडी सहारा दिनु पर्दछ ।
• लहरेबालीलाई डोरीको सहायताले बढन दिनु पर्दछ ।
• कौसीमा खेती गरिएका फलफुल र तरकारीहरूलाई एकनासको चिस्यानको आवश्यकता पर्दछ ।
• बढी सुख्खा र बढी पानी हुन दिनु हुदैन । कहिलेकाही चर्को घाम लाग्दा प्लाष्टिक तथा भाडा तातेर बिरूवा ओइलाउन थाल्दछ । त्यो अवस्थामा छहारीतिर सार्नु पर्दछ ।

कौसी खेतीमा रोग तथा कीरा ब्यबस्थापन

कौसी खेतीमा रासायनिक बिषादीको प्रयोग सकेसम्म नगर्नु राम्रो हुन्छ । परम्परागत तरिकाबाट तयार गरिएका बानस्पतिक विषादी प्रयोग गर्दा राम्रो हुन्छ । स्थानिय स्तरमा उपलब्ध खरानी, साबुन पानी, बकैनो, निम आदिको झोल प्रयोग रोग तथा कीराको प्रकोप कम गर्न सहयोगी हुन्छन् । मनव मुत्र र पशु मुत्र पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ । केहि नलागेमा कम समयमै उडेर जाने र मानवको लागि सुरक्षित बिषादी सावधानीपूर्वक मात्र प्रयोग गर्नु पर्दछ ।यदि बिषादि प्रयोगै गर्ने हो भन विषादी छरे पछि तोकिएको समय सम्म फलफूल र तरकारी टिपेर खानु हुंदैन ।

रोग तथा कीरा नियन्त्रणका केही प्रभावकारी  बिधिहरु

• खेती गर्ने प्रबिधिहरु बाट : यो तरिका सबभन्दा प्रभावकारी तरिकाको रुपमा लिन सकिन्छ जसमा निम्न लिखित तरिकाहरु पर्दछन् :
• घुम्तीबाली प्रबिधि (लगातार एउटै वालीको एउटै संरचनामा खेती नगर्ने, कोशे तरकारी फल तरकारी,जरे तथा सागपातलाइ बर्षेभरी मिलाएर रोप्ने )
• खेतबारीको सरसफाई (नियमित निरिक्षण गरी झारपात हटाउने)
• मिश्रीत बालीको  खेती (काउलीसंग लसुन, प्याजआदि, भण्टासंग धनियाँ आदि )
• राम्ररी पाकेको गोबर, कम्पोष्ट मलको प्रयोग
• रोग तथा कीरा रहित माटो तथा बिरुवा हुर्काउने माध्यमको प्रयोग
• माटोभित्र बसी बोट बिरुवामा आक्रमण गर्ने रोग तथा कीरा ब्यबस्थापन
• खिर्रो, बनमारा , तितेपाती, केतुकीका पात र डाँठलाई मसिनो पारेर काटी जमिनमा मिसाउने यसले रातो कमिला, धमिरा, खुम्रे, फेद कटुवाको नियन्त्रणमा सहयोग गर्दछ ।
• चिउरीको पिना रातो कमिलाको लागि उपयोगी ।
• तोरीको पिना १०० केजी प्रति रोपनीको दरले राखी अदुवा लगाउँदा गानो कुहिने रोग कम ।
• असुरोको माटोमा छापो हाल्नाले फेद कटुवा र खुम्रे कम ।
• तितेपातीमा ब्याक्टेरिया, ढुसी तथा किटनाशक गुण हुन्छ ।
• बोटको बरिपरी मकैको पिठो छर्नाले फेद कटुवाले धेरै पिठो खाई पेट फुटेर मर्दछ ।
• सिस्नोको पात र मुन्टालाई १ः२ पानीमा १५ दिन कुहाउने र ३ भाग पानी मिसाएर माटोमा प्रयोग गर्दा रातो कमिला र खुम्रेमा प्रभाबकारी ।
• बकाईनोको १ केजी पात ५ लि पानीमा मिसाई छानेर बिरुवामा तत्काल प्रयोग गर्दा माटोका हानिकारक जिबाणुको नियन्त्रणमा धेरै सहयोग पुग्दछ ।

परिचय
यस समूह अन्तर्गत काउली, बन्दा, ब्रोकाउली,ग्याँठगोभी चाइनिज बन्दा आदि पर्दछन् । यस समूहका तरकारी वालीले चिसो मनपराउने हुँदा हिउँदयाममा घरको बरण्डा, छत तथा करेसावारीमा सजिलै यिनीहरुको खेती गर्न सकिन्छ । बजारमा तापक्रम सहन सक्ने हाइब्रिड जातहरु समेत उपलब्ध भएकाले यि बर्गका तरकारीहरुको बर्षा समयमा वाहेक अन्य समयमा समेत खेती गर्न सकिन्छ । काउलीलाइ तापक्रम सहने क्षमताका आधारमा अगौटे मध्यम तथा पछौटे जातमा विभाजन गरिएको पाइन्छ तसर्थ काउली लगाउँदा समय अनुसार उपयुक्त जातको छनौट गर्न जरुरी हुन्छ । यस बर्गका तरकारीहरु नर्सरीमा बेर्ना तयार गरेर बेर्ना करिव ४ पात आएपछि मात्र गमला वा अन्य संरचनामा तल सिफारिस दुरी अनुसार रोप्नुपर्दछ ।
काउली वाली समुहका तरकारीहरुका केही प्रचलित तरकारी खेती प्रविधि

नोट : जात छनौट गर्दा स्थान अनुसार सिफारिस गरीएका हावापानी सुहाउँदो उपयुक्त जातहरुको छनौट गर्न जरुरी छ ।

माटो

यस बर्गका तरकारी वालीहरुले पानी खप्न नसक्ने हुनाले प्रांगारिक पर्दाथ प्रशस्त भएको र पानी सजिलै निकास हुने दोमट माटो खेतीको लागि उपयुक्त हुन्छ । माटोको पि.एच. ५.५ देखी ६.५ सम्म भएको माटो खेतीको लागि उपयुक्त हुने हुँदा गमला वा अन्य संरचनामा माटोको मिश्रण भर्दा प्रशस्त गाइ बस्तुको मल (१ भाग मल र १ भाग माटोको मिश्रण) मिसाउँदा राम्रो उत्पादन हुन्छ । यदि माटो विना खेती गर्ने हो भने कोकोपिट तथा मलको  १/१ भागकाे प्रयोगवाट गमला वा अन्य संरचनामा खेती गर्न सकिन्छ ।
 

वाली ब्यवस्थापन
यस बर्गका वालीहरु लगाएपछि वेला वेलामा गोडमेल तथा सिंचाइ दिने कार्य गर्नु पर्दछ । थप मलखाद विरुवाको अबस्था विचार गरेर मात्र दिनु पर्दछ । यदि झोलमलको प्रयोग १५ दिनको फरकमा गर्न सकेमा विरुवा स्वस्थ भइ उत्पादन बृद्धि हुन्छ । माटो विना खेती गरिएको छ भने विरुवाको अबस्था विचार गरी झोलको रुपमा प्रयोग गर्न मिल्ने मल तथा आबश्यकता अनुसार टेका समेत दिन जरुरी छ । संझनुपर्ने कुरा काउली , वन्दा तथा ब्रोकाउलीमा वोरोन तथा मोलिब्लेडनम तत्वको कमीको लक्षण देखापर्न सक्ने भएकोले उक्त तत्वहरु आबश्यकता अनुसार प्रयोग गर्न जरुरी छ । काउलीको मौसम अनुसार उपयुक्त जात छनौट गर्न नसकेमा काउलीखेती असफल हुने भएकोले काउलीका अगौटे, मध्य मौसमी र पछौटे जातलाइ उपयुक्त समयमा रोप्न जरुरी हुन्छ । ब्रोकाउलीको मुख्य उत्पादन लिइसकेपछि वरिपरीका हाँगावाट समेत उत्पादन लिन थप मलखाद दिन जरुरी हुन्छ ।

परिचय
यस समूह अन्र्तगत प्याज , लसुन , लिक आदि पर्दछन् । यस बर्गका तरकारीहरुको चिसो मौसमा खेती गरिन्छ । यिनिहरुलाइ शुरुको समयमा वढी मात्रामा पानीको आबश्यकता पर्दछ । यस बर्गका तरकारीहरु मध्ये प्याजको विरुवा जमाएर खेती गरिन्छ भने लसुन लिक आदिको वीउ रोपेर खेती गरिन्छ ।
 

गानो समूहका केही प्रचलित तरकारी तथा खेती समय

नोट : जात छनौट गर्दा स्थान अनुसार सिफारिस गरीएका हावापानी सुहाउँदो उपयुक्त जातहरुको छनौट गर्न जरुरी छ ।

माटो
यस बर्गका तरकारीहरुको लागि प्रांगारिक पर्दाथ प्रशस्त भएको,खुकुलो तथा पानीको सहज ब्यबस्थापन हुन सक्ने माटो उपयुक्त हुन्छ । यदि माटोको मिश्रणमा खेती गर्ने हो भने पि.एच. ५.८ देखी ६.५ सम्म उपयुक्त हुन्छ । प्याजको तथा लसुनको साग उत्पादनको लागि माटोविना पनि खेती गर्न सकिन्छ ।

वाली ब्यबस्थापन
गोडमेल तथा सिंचाइ कार्य अत्याबश्यक छ । वाली अवधिभर ५ पटकसम्म सिंचाइ दिन आबश्यक। स्टाइरोफोम वा काठका वाकस वा गमलामा रोप्न सकिने ।

संझनुपर्ने कुरा
साग खानको लागि बर्षा समय वाहेका अन्य समयमा लगाउन सकिए तापनि गानो वनाउन मंसिर पुषमा लगाउन सकिने । प्याजको आषाढमा बेर्ना जमाएर दशै तिहारमा वेमौसमी उत्पादन समेत गर्न सकिने जसको लागि एग्री फाउण्ड डार्क रेड र वेमौसमी १ जात उपयुक्त हुने ।

परिचय
यस समूह अन्र्तगत तने वोडी, ध्यु सिमी, बकुल्ला र केराउ पर्दछने । वाली चक्र प्रणाली अनुसार खाद्यतत्व ब्यबस्थापनमा यस बर्गका वालीको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको पाइन्छ । यस बर्गका प्रायजसो तरकारी वालीलाइ थाँक्रोको आबश्यकता पर्ने हुनाले रेलिंग, पर्खालको छेउ वा कौसीको कुनामा लगाउन उपयुक्त हुने । केराउ तथा बकुल्लालाइ चिसो हावापानी आबश्यक पर्दछ भने अन्यलाइ गर्मी हावापानी आबश्यक पर्दछ ।

केही प्रचलित कोसे तरकारी तथा खेती समय

नोट : जात छनौट गर्दा स्थान अनुसार सिफारिस गरीएका हावापानी सुहाउँदो उपयुक्त जातहरुको छनौट गर्न जरुरी छ ।

माटो
सबै किसिमको माटोमा खेती गर्न सकिने भएतापनि पानी नजम्ने दुमट माटो खेतीको लागि उपयुक्त । माटो विना पनि टेका दिएर फलाउन सकिने तर तले प्रणालीको लागि लहरा जाने प्रजातिहरु त्यति उपयुक्त नहुने ।

वाली ब्यबस्थापन
गोडमेल, सिंचाइ, थाँक्रा दिने तथा विरुवाको अबस्था हेरी थप मलखाद दिने कार्य अत्याबश्यक छ । बोट भिज्ने गरी झोलमलको प्रयोग १५ दिनको फरमा गर्दा रोग कीराको प्रकोप कम हुनाको साथै उत्पादन बृद्धि हुन्छ । माटो विना पनी गमला लगायतको संरचनामा खेती गर्न सकिने ।

संझनुपर्ने कुरा
वाली चक्र प्रणालीमा कोसेवालीको महत्वपूर्ण भूमिका भएकोले अन्य वाली लगाएपछि उक्त संरचनामा कोसेवाली लगाउँदा फाइदा पुग्ने ।

परिचय
यस अन्र्तगत काँक्रा, फर्सी, जुकेनी, करेला, घिरौला, लौका, स्कुस, चिचिन्डा आदि जस्ता गर्मी मन पराउने तरकारीहरु पर्दछन् । यस समूहका तरकारीहरुको जरा लामो जाने भएकोले सोही अनुसार संरचना ब्यबस्थापन गर्न जरुरी हुन्छ ।  कोैसी लगायतका स्थानमा कम लहरा जाने तथा छिटै फल दिने जुकेनी तथा हाइब्रिड काँक्रा, घिरौला, करेला र लौका खेती गर्न सकिने तर लहरे वाली खेती गर्दा कौसी वा करेसावारी वा वालको एक कुनामा खेती गर्दा राम्रो हुने । माटो विना पनि यस बर्गका तरकारीहरुको खेती गर्न सकिने ।

जातहरु तथा खेती गर्ने समय

सम्झनुपर्ने कुरा
लहरे तरकारी गर्मी समयमा रोपिने तरकारी भएतापनि बेमौसमी खेती गर्दा फाल्गुन महिनावाट गरेमा पोथी फूलको संख्या वढी उत्पादन समेत बढ्ने हुन्छ । काँक्रा लगायतका लहरे तरकारीमा पानीको अभाव लामो समयसम्म भएमा तितोपनाको मात्रा बढ्दछ ।

परिचय
कौसीमा कमलो फलफूल जस्तै स्ट्रवेरी र कम फैलिने तथा छिटै उत्पादन दिने फलफूलहरु जस्तै कलमी गरि विरुवा तयार गरिएका कागती, मुन्तला, उन्सु सुन्तला, आम्रपाली आँप, मल्लिका आँप, होचा जातका मेवा आदि फलफूलहरुका विरुवालाइ ठुला साइजका गमला, ड्रम आदिमा खेती गर्न सकिन्छ । यसरी खेती गर्दा वेला वेलामा संरचनाहरुको परिवर्तन ( बर्षमा एकपटक साना गमलावाट ठुलामा सार्ने ) आबश्यकता अनुसार तालिम तथा
काँटछाँट र मलखाद दिने कार्य गर्न जरुरी हुन्छ । आँप र मेवालाइ तुसारोवाट जोगाउन जरुरी हुन्छ । वोटको उचाइ कम गर्न खुल्ला केन्द्रीय प्रणालीवाट तालिम गर्न सकेमा वरिपरीवाट धेरै हाँगाहरुको विकास गरी सहायक हाँगाहरुको बृद्धि विकास हुन्छ । यि फलफूलहरुलाई कोकोपिटको मिडियामा समेत खेती गर्न सकिन्छ । यिनिहरुको जराले अत्याधिक पानी सहन सक्दैनन् तसर्थ उचित सिंचाइ तथा निकासको ब्यवस्था गर्न जरुरी हुन्छ ।

केही प्रचलित फलफूल तथा खेती समय 

नोट : जात छनौट गर्दा स्थान अनुसार सिफारिस गरीएका हावापानी सुहाउँदो कलमी गरिएका उपयुक्त जातहरुको छनौट गर्न जरुरी छ ।

सम्झनुपर्ने कुरा
फलफूलमा थप मलखाद, तालिम तथा काँटछाँट, विरुवाको उमेर अनुसार संरचना परिवर्तन गर्ने कार्य । यस बर्गको स्ट्रवेरी जस्तो कमलो फललाई सानो संरचना तथा तले प्रणालीमा सजिलै खेती गर्न सकिन्छ ।

परिचय
यस तरकारी वाली  अन्तर्गत नेपालमा खेती हुने तरकारीमा गोलभेडा, भन्टा, खुर्सानी र रामतोरिया पर्दछन् । यस प्रकारका तरकारी वालीले गर्मी मन पराउँदछन् । यस प्रकारका तरकारीहरुको प्राय खेती बर्षा याममा गरिने हुनाले खेती गरिएका संरचनामा पानी जम्न नदिने तथा विरुवालाइ पानीवाट जोगाउन सकेमा लामो समयसम्म उत्पादन लिन सकिन्छ । यस समुहका भिण्डी वाहेक सबैको वेर्ना जमाएर विरुवा सारी खेती गरिन्छ । यस समूहका प्राय तरकारीहरुलाइ तालिम तथा काँटछाँटको आबश्यकता पर्दछ । 

केही प्रचलित फल तरकारी तथा खेती समय

नोट : जात छनौट गर्दा स्थान अनुसार सिफारिस गरीएका हावापानी सुहाउँदो उपयुक्त जातहरुको छनौट गर्न जरुरी छ ।

माटो
यस बर्गका तरकारी खेतीको लागि पानी नजम्ने बलौटे तथा दोमट माटो उपयुक्त हुन्छ । माटोको पि.एच ६ देखी ७ सम्म भएको माटो खेतीका लागि उपयुक्त हुन्छ । यस बर्गका तरकारी वालीहरु लामो समय सम्म उत्पादन दिने वाली भएकाले समूचित मलखाद ब्यबस्थापनमा ध्यान दिन जरुरी छ । स्थानिय तरीकावाट तयार गरीएको झोलमल १० दिनको फरकमा प्रयोग गर्न सकेमा उत्पादन बृद्धि हुन्छ । यस बर्गका तरकारीहरुलाइ माटो विना खेती गर्न सकिन्छ ।

वाली ब्यवस्थापन
यस बर्गका तरकारीहरुलाइ तालिम काँटछाँट र टेकाको समेत ब्यबस्था गर्न जरुरी हुन्छ । यस बर्गका तरकारीहरुमा बिशेष गरी गोलभेडा, भेडे खुर्सानी, अकवरे खुर्सानी र भण्टाका अनाबश्यक मुला वेला वेलामा निरिक्षण गरी हटाउन तथा उत्पादन हुदै गएपछि थप मलखाद दिन जरुरी हुन्छ । यस बर्गका तरकारीहरुमा पानीको मात्रा वढी भएमा जरा कुहिने समस्या देखापर्ने हुँदा पानीको उचित ब्यबस्थापन तथा बर्षा याममा खेती गर्न प्लाष्टिकको छाना आबश्यक पर्दछ । यस बर्गका तरकारीहरुमा सुक्ष्म तत्वहरु बोरोन, क्याल्सियम लगायतको कमीका लक्षण देखापर्न सक्ने भएकोले आबश्यकता अनुसार सुक्ष्म तत्व समेत दिन जरुरी हुन्छ ।

संझनुपर्ने कुरा
टेका दिने कार्य,मुना हटाउने कार्य र लामो समय सम्म उत्पादन लिन बर्षायाममा पानीवाट जोगाउने कार्य यस बर्गका तरकारीका लागि महत्वपूर्ण कार्य हाे ।